Werkplaats lokale oplossingen 10 juli 2025
Tijdens de werkplaats op 10 juli stond het thema lokale oplossingen centraal. Hier gingen we dieper op in tijdens de deelsessies over congestieverzachters en gemeentelijke aanpak voor de uitbreiding van het laagspanningsnet.
We begonnen plenair met een toelichting van Marrit van der Schaar van de provincie Utrecht over de stand van zaken rond netbewust bouwen. Ze gaf aan dat er al veel mogelijk is en dat netbewust bouwen niet gehinderd wordt door bestaande regelgeving. Daarnaast wordt er gewerkt aan de afspraak uit de woontop om experimenteerruimte te creëren voor het normeren van netbewuste nieuwbouw. Ook is de website netbewustbouwen.com gelanceerd om met betrokken partijen samen te werken.
Hierna heeft Paul Scheer-van Maaswaal van Stedin uitleg gegeven over congestieverzachters. Deze krijgen voorrang in het prioriteringskader van de ACM. Een congestieverzachter is een energieopwekker die, op momenten van congestie, het gecontracteerde vermogen kan invoeden aan het net. Dit betekent dat wanneer er bijvoorbeeld een aansluiting is van 1 MW, de congestieverzachter 2 MW moet kunnen opwekken, zodat netto 1 MW wordt ingevoed. Deze invoeding is alleen nodig op momenten dat de netbeheerder het vraagt en hoeft dus maar beperkt te draaien. Uiteindelijk hoeft de congestieverzachter op jaarbasis minder te draaien dan wanneer je opwekker puur voor jezelf gebruikt. Dan zou die het hele jaar door moeten draaien.
De slides van het plenair deel kunt u onderaan de pagina vinden.
Na deze toelichtingen zijn we de werksessies ingegaan.
Werksessie 1: Congestieverzachters
Na de introductie van congestieverzachters konden deelnemers zich tijdens de sessie aan de slag met de inzet van congestieverzachters. Dit hebben ze gedaan aan de hand van het congestieverzachterspel, waarbij het doel was om de piek zoveel mogelijk af te vlakken. Hierna zijn de verschillende strategieën besproken en bediscussieerd. Hierbij kwam naar voren dat het helder moet zijn hoe dit werkt voor partijen waarvoor de congestieverzachter een mogelijkheid is.
Werksessie 2: Uitbreiding van het laagspanningsnet
De sessie bestond uit het delen van ervaringen van de gemeente Utrecht en Amersfoort met de buurtaanpak. Gemeente Utrecht, de gemeente Amersfoort en Stedin waren goed vertegenwoordig. Daardoor kon er op detailniveau ervaring uitgewisseld worden.
In Amersfoort is het beleid dat waar groen weg gehaald wordt, het op een andere plek wordt terug gebracht (groencompensatie). Middenspanningsruimten worden om die reden zo min mogelijk in het groen geplaatst. Waar het niet anders kan, geldt dus groencompensatie. De vraag rees in de groep of het slim is dat de gemeente deze regel zichzelf oplegt én zelf betaalt.
Bij de buurtaanpak hoort een belangentafel, hierbij zitten de belangrijkste partijen met elkaar aan tafel. In gebieden waar de woningcorporatie veel bezit heeft, kan het verstandig zijn de woningcorporatie ook gelijk aan tafel te hebben bij de bespreking. De belangtafel is een samenwerking met elkaar, durf info te delen. Durf je kwetsbaar op te stellen. Gun elkaar een kijkje in de keuken.
Bewoners hebben soms hele andere vragen dan je verwacht. Het is nu opgevallen dat de vragen vooral praktisch van aard zijn: hoeveel hinder kunnen ze verwacht? Waar komt de ruimte precies.
Voor die laatste vraag is het prettig als met 3D visualisatie duidelijk gemaakt kan worden hoe de toekomstige situatie gaat worden. Er wordt aan 3D visualisatie gewerkt (Hololens).
In Utrecht kan wel bezwaar gemaakt worden tegen de locatiekeuze. In Amersfoort kan dat niet. De middenspanningsruimte zijn omgevingsvergunningvrij.
Het kan erg ingewikkeld zijn om een geschikte locatie te vinden. Dit ligt aan beschikbare ruimte boven- en ondergronds, ruimtelijke ordening en kosten. Zowel gemeente als Stedin moeten verantwoord investeren. Een vraagstuk dat leeft is wanneer ga je versnellen vs wanneer ga je het goed doen / ontwikkelingen afwachten.
Het kan ook verstandig zijn om te besluiten niet door te gaan met een buurt. Dan kan een makkelijkere buurt eerst gedaan worden (alsnog versnellen) en gewacht worden op ontwikkelingen die de locatiekeuze makkelijker maken.
Buurten waarvan je weet dat ze moeilijk gaan worden, kunnen het best op tijd bij de belangentafel ingebracht worden. Zodat er tijd voor de locatiekeuze en innovatieve oplossingen genomen kan worden. Denk bijv. aan verzwaren bestaande stations, inpandig plaatsen of erfgoedwaardige ontwerpen (in Utrecht loopt een aanvraag om hier een pilot van te maken).
De gemeente Utrecht komt met beleid voor hoe om te gaan met bomen die op kabeltracés geplaatst (kunnen) worden).
Update kick-off netbewuste bedrijventerreinen
Hoe ontwikkel je nieuwe bedrijventerreinen als het stroomnet vol zit? Tijdens deze editie van de werkplaats netcongestie kwamen vijf gemeenten samen die gestart zijn met pilots voor het slim, netbewust en off-grid ontwikkelen van nieuwe bedrijventerreinen. Tijdens een gezamenlijke kick-off deelden zij hun ideeën, knelpunten en werd er gezocht naar overeenkomsten en verschillen. De komende periode gaan de gemeenten verder met hun verkenning, ondersteund door de provincie. De komende periode worden de eerste inzichten en ervaringen uit de pilots gedeeld.