Leer- en doekring energiearmoede

Energiearmoede is een complex vraagstuk met financiële, sociale en gezondheidsconsequenties. Een aanpak heeft daarom een scherpe analyse van de lokale opgave en een heldere strategie nodig. 

Vraagstuk

Om impact te maken is er tijd nodig om in de wijken te bouwen aan een structurele aanpak die echt aansluit bij de inwoner. Tijd is een issue, want het probleem is acuut. Beschikbaar gestelde middelen uit het Rijk moeten op korte termijn worden besteed. Dit voelt als een belemmering. Hoe maken we snelheid, maar doen we ook recht aan de opgave?

Tips

• Sluit bij het bepalen van de doelgroep aan bij de energiearmoededefinitie van TNO.
• Werk gebiedsgericht en sluit met je activiteiten aan bij de wijken waar energiearmoede het meeste voorkomt. Op deze kaart van TNO en deze kaart van de provincie Utrecht zie je waar de problematiek het grootst is.
• Ga wat losser om met wie wel en niet in de doelgroep vallen om zo vertraging te voorkomen: “Het slechtste wat je kan overkomen is dat je interventie alleen het klimaat helpt.”
• Start klein. Ga aan de slag. Werk iteratief en benut de kansen voor opschaling.
• Maak ook leerdoelen onderdeel van de doelstelling, zoals bijvoorbeeld Arnhem doet: “... Ook gaan we actief op zoek naar hoe we verwachte positieve effecten van de aanpak op gezondheid en welzijn kunnen benutten.”

Het wiel hoeft niet opnieuw te worden uitgevonden. Er zijn in het land al veel goede en werkende interventies. 

Tips

• De waarde van het in gesprek gaan van inwoners en het luisteren wat zij nodig hebben heeft een langere termijn effect.
• Zorg ervoor dat energiecoaches en klussers affiniteit hebben met de doelgroep of zelf uit de doelgroep komen (zoals energie conciërges Dordrecht).
• Maak gebruik van wat er in de regio al is, deel elkaars plannen. Zo voorkomt u dat u het wiel opnieuw uitvindt. Sluit aan bij wat er al is om zo snelheid te maken.
• Werk samen met personen en partijen die het vertrouwen van en contact met de inwoners hebben.
• Het voelt soms wrang om voor het grote probleem van energiearmoede kleine maatregelen te treffen zoals radiatorfolie en LED-lampen. Toch is eerst een werkend netwerk van lokale interventies nodig, voordat u stapsgewijs meer volume kunt maken en de impact kan vergroten.

Hoe bereikt u inwoners die in energiearmoede leven met interventies die energiearmoede tegengaan?

Vraagstuk

Veel middelen zitten in het fysieke domein, veel kennis van en contact met de doelgroep in het sociaal domein, hoe combineren we dat in de praktijk? En hoe krijgen we daarbij het vertrouwen van de inwoner?

Tips

• Een relatie opbouwen met inwoners kost tijd. Neem die tijd ook, ook al schuurt dit soms met de snelheid waarmee impact nodig is.
• Privacy en AVG-regels lijken een effectieve aanpak soms in de weg te staan. Er zijn zeker mogelijkheden om de doelgroep direct te benaderen. De provincie Utrecht heeft een handreiking laten maken over de omgang met privacy. Neem voor meer informatie contact op met Kim Kiszelnik van de provincie (zie contactgegevens onderaan deze pagina).
• Probeer u in te leven in de situatie van de inwoner. Besef dat stress zorgt voor lege mentale accu’s. Zet in op laagdrempeligheid in plaats van snel de massa bereiken en zet in op wat mensen in beweging brengt in plaats van wat mensen ‘straft’ voor nalatigheid. Ga in gesprek met de inwoner, ook (juist) als u de oplossing nog niet hebt.
• Betrek collega’s uit uw gemeente die dichtbij de inwoners staan.
• Op de website van TNO staat de whitepaper Energiearmoede en de Energietransitie (2020). De profielen van in het document kunt u gebruiken om uw interventies/plan aan te toetsen. Zou uw plan deze fictieve inwoners werkelijk helpen?

Hoe meet u de effectiviteit van uw aanpak en hoe stuurt u (tussentijds) op de opgave? Monitoring en sturing zijn essentiële voorwaarden voor een effectieve aanpak.

Tips

• Om de effectiviteit van uw maatregelen te meten: denk bij de start al na over hoe u monitoring inricht. Maak het niet te ingewikkeld, maar praktisch en toepasbaar.
• Maak iemand verantwoordelijk voor de aanpak en het totaaloverzicht in uw gemeente. Wijs een (bestuurlijk én ambtelijk) opdrachtgever en opdrachtnemer aan.
• Bundel vanaf moment nul de krachten van sociaal en fysiek domein: beide zijn essentieel.
• Kom tussentijds bij elkaar om te leren van wat er gebeurt en te kijken waar waardevolle verbindingen mogelijk zijn.
• Organiseer een centrale plek waar programmatisch gewerkt wordt aan het opschalen van werkende initiatieven en het afschalen van initiatieven met weinig effect.