Op verschillende plekken in onze provincie zijn er buurtgenoten die gezamenlijk een grote stap naar duurzaamheid willen zetten. Ze onderzoeken of ze samen een mini-warmtenet kunnen realiseren dat gebruik maakt van bodemwarmte. De bodemwarmte wordt dan met behulp van een warmtepomp verder opgewarmd om de woningen te verwarmen.
Mini-warmtenetten zijn een slimme oplossing om woningen te verwarmen in buurten of hofjes waar een ‘groot’ warmtenet niet mogelijk of wenselijk is. Er is nog niet veel ervaring met het realiseren van een mini-warmtenet bij al bestaande particuliere woningen. Daarom jaagt de provincie Utrecht onderzoek naar mini-warmtenetten aan, en helpt de provincie samen met Energie van Utrecht en de gemeenten Stichtse Vecht, Amersfoort, Zeist en Houten in een pilot zes van deze bewonersinitiatieven. Waarom doen ze mee? We spreken vertegenwoordigers van twee van deze initiatieven.
Hoe helpt de pilot
De initiatieven krijgen hulp met de technische en juridische uitwerking: wat is er nodig voor zo'n mini-warmtenet en hoe regel je het bijvoorbeeld het eigendom als een van de deelnemers wil verhuizen? Tijdens de pilot leren de initiatiefnemers ook van elkaar.
Even voorstellen
Krist Dekkers is een van de drijvende krachten achter een initiatief aan het Lipsplein in Zeist. Hij woont aan een pleintje met 21 koopwoningen en 20 huurwoningen van een woningcorporatie. De koopwoningen zijn steeds gebouwd in blokjes van vijf. Maurice van Doorn woont aan de Bolensteinseweg in Maarssen. Het initiatief waar hij deel van uitmaakt bestaat uit twee blokken van in totaal 12 koopwoningen. De huizen grenzen aan een parkeerterreintje. Voor een mini-warmtenet is het belangrijk dat de woningen die met elkaar in een mini-warmtenetten zitten dicht op elkaar gebouwd en goed geïsoleerd zijn.
Energiecrisis
Zowel bij Maurice als bij Krist is het idee ontstaan tijdens de energiecrisis van een jaar of drie geleden. Krist: “We komen regelmatig bij elkaar om het plein te aan te vegen. We hadden het er dan vaak over dat we iets duurzaams met dat pleintje moesten doen. Al verschillende ideeën hadden de revue gepasseerd, zoals een solar carport of het plaatsen van een batterij, maar het kwam nooit concreet tot actie. Toen de energieprijzen zo hoog waren, werd de urgentie hoger om serieus op onderzoek uit te gaan. Maurice: “Als je gebruik maakt van bodemwarmte ben je niet afhankelijk van de (gas)prijzen die commerciële partijen rekenen. Dat was voor mij een belangrijke drijfveer. En ook nu vind ik die onafhankelijkheid nog steeds belangrijk. Zeker ook gezien alles wat er politiek aan de hand is in de wereld. “
De investering die je moet doen om alles in je woning te laten aanleggen is terug te verdienen met subsidie en met de waardestijging van de woning door het gunstige energielabel.
Tips via de gemeente
Maurice: “Wij zijn met een clubje van vier mensen gestart en naar de gemeente gestapt om te vragen of ze tips voor ons hadden. Gemeente Stichtse Vecht heeft ons initiatief f echt omarmd. De gemeente heeft geholpen met een adviseur die samen met ons alle mogelijkheden voor een duurzame warmtevoorziening heeft afgepeld. Alle kansen en voor- en nadelen werden in kaart gebracht. Dat was niet alleen voor ons heel handig, maar voor de gemeente zelf ook. Want wij hebben de gemeente weer geholpen om de analyse zo te maken dat hij ook makkelijk is aan te passen voor andere locaties waar dit soort vragen gaan spelen. In de tweede helft van 2023 werd duidelijk dat voor ons een mini-warmtenet het meest ideaal zou zijn. Dat zou een haalbare businesscase kunnen opleveren. En toen bleek ook nog dat we mee konden doen aan de pilot.”
Krist: “Ook wij zijn eerst naar de gemeente gestapt om te vragen of er projecten waren waar we van konden leren. Een van de medewerkers van gemeente Zeist is toen op onderzoek gegaan en kwam uit bij een bewonersinitiatief in een andere gemeente dat een soortgelijk idee had. Uiteindelijk zijn wij terechtgekomen bij Energie van Utrecht. Die organisatie ondersteunt bewonersinitiatieven voor duurzame energie. Zij hebben ons de mogelijkheid geboden om de businesscase te laten doorrekenen, dan weet je of het ‘uit’ kan. De investering die je moet doen om alles in je woning te laten aanleggen is terug te verdienen met subsidie en met de waardestijging van de woning door het gunstige energielabel. Dat geldt niet voor de onderzoekskosten. Die vallen nu onder de pilot.” Maurice vult aan: “Die hoeven we nu niet zelf te betalen, omdat het echt nog pionieren is. Initiatieven die na ons komen kunnen weer profiteren van de kennis die bij ons wordt opgedaan. Dan gaat het bij hen allemaal wat efficiënter.”
Draagvlak
Als de onderzoeksfases voorbij zijn, is het aan elk huishouden om een besluit te nemen over wel of niet meedoen aan het mini-warmtenet. Daarbij spelen meer factoren dan alleen maar ‘willen’. Krist: “Toen wij startten met dit project waren onze woningen, en dus ook de cv-ketels, zo’n 15 jaar oud. Dat is zo’n beetje de leeftijd waarop je een cv-ketel moet vervangen. Inmiddels zijn we drie jaar verder en heeft een aantal buurtgenoten al een andere oplossing moeten vinden. Ook zijn er al wat mensen verhuisd. Maar daarvoor in de plaats zijn gelukkig allemaal mensen gekomen die heel enthousiast zijn over het idee. We zijn nu zelfs met meer bewoners dan aan het begin. Wat wel jammer is, is dat de woningcorporatie besloten heeft toch niet mee te doen. Aan het begin van het project was die heel enthousiast. Ze hadden plannen om de woningen een ‘refit’ te geven, met o.a. een nieuwe keuken en zonnepanelen. De werkzaamheden wilden ze uitstellen om met ons mee te kunnen doen, maar ze doen nu toch niet mee in het warmtenet. Nu willen we ervoor zorgen dat deze woningen op een later moment kunnen aansluiten.”
Maurice: “Nu het concreet lijkt te worden merk ik dat sommige deelnemers toch een beetje huiverig worden. Er zijn verschillende soorten warmtepompen, en over sommige is negatieve publiciteit geweest. Bijvoorbeeld dat ze veel lawaai maken of dat er niet voldoende geschoold personeel is om ze te onderhouden. Die nadelen komen niet voor in de toepassing waar wij aan werken, maar het speelt natuurlijk wel mee bij zo’n beslissing. Een andere vraag die speelt: betaalt die investering zich terug als ik binnen een paar jaar verhuis? Ook die vraag is heel begrijpelijk, al ziet het er tot nu toe allemaal heel gunstig uit. “
Uiteindelijk moet iedereen in Nederland in 2050 van het gas af zijn. Dat lukt alleen als we nú doorpakken.
Maurice: "Daarbij zou ik er óók een enorme voorstander van zijn als voor alle woningen een boring wordt gedaan, zodat woningeigenaren die nu nog niet meedoen later makkelijk kunnen overstappen. Zo’n bodemlus aanleggen kan nu waarschijnlijk voor een relatief klein bedrag van zo’n 5000 euro per woning als we alle woningen tegelijkertijd doen. Een bewoner die later dan nog mee wil doen, hoeft dan alleen de apparatuur nog aan te schaffen en aan te sluiten. De vraag is natuurlijk wel wie dan de kosten draagt voor de mensen die nog niet meedoen. Naar mijn mening zou de gemeente dat kunnen doen, of je bedenkt een investeringsvorm waarbij twijfelaars (periodiek) een klein bedrag betalen om later te kunnen aanhaken. Maar goed, dat ligt dus nog open. Uiteindelijk moet iedereen in Nederland in 2050 van het gas af zijn. Dat lukt alleen als we nú doorpakken.”
Meer weten over de pilot?
De pilot duurt nog tot medio 2026. Next2Company is het onderzoeksbureau dat de pilot begeleidt. Zij schrijven een blog over de pilot: Overzicht ontwikkelingen mini-warmtenetten. Wanneer de pilot is afgerond komt de informatie beschikbaar via Energie van Utrecht. Meer informatie over mini-warmtenetten vindt u op Mini-warmtenet voor een straat of hofje.