Aanpak energiehubs op bedrijventerreinen

De aanpak is volop in ontwikkeling. We bereiken het meest als we samenwerken met alle partijen.

Community of practice

Samenwerkende bedrijven en betrokken gemeenten die een energiehub willen realiseren worden uitgenodigd deel te nemen in een community of practice, zodat we gezamenlijk kunnen bespreken welke stappen gezet moeten worden, wat daar bij alle partijen voor nodig is, welke leerervaringen er zijn en bijvoorbeeld hoe een nieuw contract eruit kan zien. Hou onze Agenda in de gaten om te weten wanneer de community of practises zijn.

Standaarddocumenten

Voor elke fase zijn verschillende overeenkomsten nodig. Stedin en provincie werken in samenwerking met onder andere het Landelijk Actieprogramma Netcongestie van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en het programma Verduurzaming Bedrijventerreinen van TKI Urban Energy/ministerie van Binnenlandse Zaken aan standaardovereenkomsten en zorgen dat deze beschikbaar komen, onder andere via deze webpagina. Denk aan overeenkomsten om onderling vertrouwelijke gebruiksgegevens uit te wisselen om de pieken in de netbelasting op te sporen en te verkleinen. Ook werken netwerkbedrijven, zoals Stedin en TenneT, aan nieuwe contractvormen die flexibiliteit belonen. 

Waar zijn de standaarddocumenten te vinden?

De benodigde standaarddocumenten per fase publiceren we op de pagina's die meer vertellen over de fases:

• Fase 1: start zoektocht bij individuele bedrijven
• Fase 2: georganiseerd bedrijventerrein
• Fase 3: de startende energiehub
• Fase 4: de gerealiseerde energiehub

Hieronder is per fase aangegeven welke financiële ondersteuningsmogelijkheden er via provincie Utrecht worden ondersteund.

Fase 1:

De Uitvoeringsverordening subsidie Energietransitie provincie Utrecht (USET 2021) biedt financiering voor onder andere:  

• energiescans individuele bedrijven om inzicht te krijgen in energiebesparingsmogelijkheden en gebouwgebonden opwekking, aangevraagd door gemeenten of collectieven van bedrijven (zie Stimulering energiebesparing bij bedrijven en maatschappelijke organisaties). Bijdrage van 50% van de kosten van energiescans met een maximumbijdrage van €1000,- per energiescan.
• haalbaarheidsstudies (zie Haalbaarheid, stimulering en ontwikkeling hernieuwbare energieopwekking). Maximaal €50.000.

Fase 2:

De Uitvoeringsverordening subsidie Energietransitie provincie Utrecht (USET 2021) biedt financiering voor onder andere:  

• energiescans individuele bedrijven om inzicht te krijgen in energiebesparingsmogelijkheden en gebouwgebonden opwekking, aangevraagd door gemeenten of collectieven van bedrijven (zie Stimulering energiebesparing bij bedrijven en maatschappelijke organisaties). U ontvangt een bijdrage van 50% van de kosten van energiescans met een maximumbijdrage van €1000,- per energiescan.
• haalbaarheidsstudies (zie Haalbaarheidsstudies en experimentele ontwikkeling). Maximaal €50.000.
• het voorbereiden of ontwikkelen van een investeringsproject (zie Haalbaarheid, stimulering en ontwikkeling hernieuwbare energieopwekking). Tot 60% van het totaal aan subsidiabele kosten, met een maximum van €100.000.
   

Fase 3:

De Uitvoeringsverordening subsidie Energietransitie provincie Utrecht (USET 2021) biedt financiering voor onder andere:

• investeringskosten zoals het energiemanagmentsysteem dat aan het einde moet worden aangeschaft. Voor deze investering is onder voorwaarden een bijdrage van 50% van de kosten beschikbaar (zie Investeringsregeling hernieuwbare elektriciteit). Tot 50% van de subsidiabele kosten, met een maximum van €250.000.

Fase 4:

De Uitvoeringsverordening subsidie Energietransitie provincie Utrecht (USET 2021) biedt financiering voor onder andere:  

• het uitvoeren van een innovatieproject (zie Subsidie voor innovatie (haarbaarheidsstudies en experimentele ontwikkeling)). Tot 50%van de subsidiabele kosten, met een maximum van €250.000.

De regeling Kansen voor West III biedt subsidie voor verdere ontwikkeling van de energiehub. Neem voor u een aanvraag doet eerst contact op met het steunpunt via alexander.hulshof@provincie-utrecht.

Het Energiefonds verstrekt leningen voor verduurzamingsmaatregelen.

Voor u een aanvraag doet voor de USET 2021 

Kijk voor de geldende voorwaarden in de Verordening. Neem bij interesse contact op met Freek van der Weele of Lodewijk le Grand via subsidies.energietransitie@provincie-utrecht.nl. Het is verstandig om uw initiatief met een van hen te bespreken voor u een aanvraag indient.

Is een energiehub nu al voor alle bedrijven interessant?

• Het groepsbalanceringscontract dat Stedin aanbiedt aan energiehubs is nog niet voor iedereen beschikbaar. Bent u geïnteresseerd? Neem dan contact op met uw gemeente en met de relevante accountmanager van Stedin. Kijk hiervoor op Klantenservice voor grootzakelijke klanten | Stedin.

Hoe wordt de netwaarde in de balanceringsovereenkomst berekend?

• De netcapaciteit die beschikbaar wordt gesteld aan de groep wordt bepaald op basis van het historische profiel van de groep. Daarvoor stapelen we de historische profielen van de aangesloten bedrijven en bekijken we hun gezamenlijke piek uit het verleden. Daarbij kan het zijn dat er tijdens kritische momenten in het net extra beperkingen worden afgesproken (tussen 16:00 en 20:00 uur). De exacte rekenregels en afspraken worden zo spoedig mogelijk bekend gemaakt. 

Kan ik door een energiehub meer zonnepanelen realiseren?

• Binnen een energiehub kunt u capaciteit krijgen voor zonnepanelen als anderen daarvoor ruimte maken. Dit kunnen ze doen door hun eigen energielevering af te regelen, of door juist meer energie te verbruiken op momenten dat de zon hard schijnt.

  Kijk ook eens bij Oplossingen voor zon op dak bij netcongestie als u tips wilt om zelf meer van uw opgewekte energie te gebruiken. Ook dit kan al helpen om meer zonnepanelen te realiseren.

Wat is invoeding of (terug)levering?

• Invoeding is een term voor het (terug)leveren van elektriciteit aan het net. Wind- en zonne-energie produceren elektriciteit en dit wordt ingevoed op het net. Ook een energiecentrale voedt elektriciteit in. Invoeden is het tegenovergestelde van afnemen en geeft de richting van de elektriciteitsstroom aan: het net in of het net uit.

Hoe zit het met netcongestie op het hoog-, midden-, en laagspanningsnet?

• Het elektriciteitsnet bestaat uit drie niveaus: hoogspanning, middenspanning, en laagspanning. Het hoogspanningsnet wordt beheert door TenneT en transporteert elektriciteit op landelijke schaal, bijvoorbeeld tussen grote energiecentrales, windparken, of regio’s. Regionale netbeheerders beheren de midden- en laagspanningsnetten. In de provincie Utrecht is dit Stedin. Het middenspanningsnet verbindt verschillende woonwijken en bedrijven. Op het laagspanningsnet zijn tenslotte woningen aangesloten. Momenteel is er congestie uitgeroepen over het hoogspanningsnet. De verwachting is dat dit ook op de onderliggende netten zal gebeuren. 

Wat betekent netcongestie voor nieuwe bedrijventerreinen die in ontwikkeling zijn?

• Nieuwe bedrijventerrein die nog geen aansluiting hebben en een grootverbruik aansluiting aanvragen, komen op de wachtlijst te staan. De aansluiting kan wel worden aangelegd, maar er wordt geen gecontracteerd vermogen gegeven hoger dan een kleinverbruik aansluiting (tot en met 3 x 80A). Het is dan wachten tot er capaciteit vrij komt op het net om een hoger gecontracteerd vermogen te krijgen. Soms is het mogelijk om binnen een kleinverbruik aansluiting in combinatie met opslag en eigen duurzame opwek voldoende stroom te genereren. In andere situaties kan dit ook worden uitgezocht in combinatie met andere bedrijven om een energiehub te vormen. Het zal wel veel lastiger zijn om met kleinverbruik aansluitingen een passende oplossing te vinden. 
  
  Op dit moment richt de aanpak energiehubs van de provincie zich alleen op bestaande bedrijventerreinen.

Wat is de meerwaarde van een energiehub wanneer congestie is opgelost met netverzwaring?

• Om te beginnen is het onduidelijk wanneer congestie echt zal zijn opgelost met netverzwaring. Daarnaast hebben energiehubs enkele voordelen. Duurzame energie kan lokaal worden afgezet, waarbij efficiënt gebruik gemaakt wordt van het energiesysteem. Lokaal gedeeld eigenaarschap kan financiële voordelen met zich mee brengen, bijvoorbeeld door kosten voor infrastructuur, opwek en opslag met elkaar te delen. Daarnaast kan het energiebesparing opleveren doordat energie efficiënter wordt gebruikt, zeker in combinatie met conversie naar bijvoorbeeld warmte of waterstof. Dit blijkt ook uit het Power-to-X onderzoek dat de provincie Utrecht door KWR heeft laten uitvoeren: Verkenning Power-to-X voor drie bedrijventerreinen in de provincie Utrecht (kwrwater.nl). Tot slot helpt het bedrijven om uit te kunnen bereiden en vroegtijdig te verduurzamen. Dit is de grootste meerwaarde van energiehubs. Het kan ervoor zorgen dat wat momenteel door netcongestie niet mogelijk is, weer (deels) mogelijk wordt gemaakt. 

Kan een digital twin helpen in de zoektocht naar een oplossing?

• Een digital twin (digitale tweeling) is een digitale versie van een in de echte wereld bestaande situatie. Het doel is om een virtuele kopie te maken dat zich zo gedraagt als in het echt, van iets dat al bestaat of nog gebouwd gaat worden. Bijvoorbeeld een weg, woonwijk of een bedrijventerrein. In het virtuele model kunnen verschillende ideeën worden uitgetest. Denk aan een digitale tweeling van een weg, waarop je het effect van het toevoegen van een rijbaan of snelheidsverlaging kunt uitproberen. Hiermee zou een energiehub op een specifiek bedrijventerrein kunnen worden gesimuleerd om te kijken of en hoe het werkt.
  
  Er zijn meerdere partijen bezig met het ontwikkelen van digital twins voor energiehubs. Deze zijn kansrijk voor in de toekomst, maar zijn nog niet zo ver dat het op grote schaal kan worden toegepast.

Waarom gaan we soms tóch nog even gas gebruiken?

• In een energiehub kan het nuttig zijn om flexibel vermogen te hebben. Dit is een energiebron die makkelijk in- en uitgeschakeld kan worden op momenten waarop meer energie nodig is. In een energiehub waar veel zonnestroom wordt opgewekt, kan het soms op enkele dagen in de winter zo zijn dat er te weinig stroom beschikbaar is. Idealiter wordt dit in de toekomst opgelost door slimme inzet van opslagmogelijkheden zoals bijvoorbeeld grote warmtebuffers of de inzet van groene waterstof. 
  
  Voor een startende energiehub is dit vaak te duur en complex, waardoor het nuttig is eerst een eenvoudige energiehub op te zetten. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van een warmtekrachtkoppeling (WKK) of een gasturbine om op enkele dagen waar een gebrek is aan duurzame energie, tóch over voldoende stroom te beschikken.